Artykuł
Współpracujący z nami eksperci oraz dyrektorzy dzielą się tutaj rozwiązaniami, które pomogą Ci tworzyć w szkole bezpieczne warunki do adaptacji i integracji dzieci z Ukrainy. Zdobędziesz tu także inspirację, by skutecznie zatroszczyć się o edukację wszystkich uczniów i uczennic w zmienionej sytuacji.
Przedstawiamy zbiór najważniejszych aktów prawnych, które pozwolą Ci poprawnie zorganizować pracę szkoły w sytuacji napływu uchodźczyń i uchodźców.
– Informacja o kształceniu w polskim systemie oświaty osób przybywających z zagranicy, Ministerstwo Edukacji Narodowej 2022 ZOBACZ
– Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U 2022, poz. 583) ZOBACZ
– Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie ramowego programu kursów nauki języka polskiego dla cudzoziemców (Dz.U. 2011 nr 61 poz. 306) ZOBACZ
– Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 10 marca 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie kształcenia osób niebędących obywatelami polskimi oraz osób będących obywatelami polskimi, które pobierały naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw (Dz. U. z 2022 r. poz. 573) ZOBACZ
– Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 marca 2022 r. w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy (Dz. U. z 2022 r. poz. 645) ZOBACZ
– Inne podstawy prawne regulujące prawa dziecka z doświadczeniem migracji do nauki i poszanowania jego odrębności kulturowej, Regionalny Ośrodek Metodyczno-Edukacyjny „Metis” w Katowicach 2022 ZOBACZ
Sprawdź również, jakie rozwiązania wprowadzają organy prowadzące:
Klasy przygotowawcze i klasy masowe - rozwiązania organizacyjne, kadrowe, systemowe
W wyselekcjonowanych przez nas materiałach znajdziesz odpowiedzi na pytania o to, czy i kiedy stworzyć oddział przygotowawczy, kogo można zatrudnić do wsparcia ucznia nie mówiącego w języku polskim oraz jak organizować procesy integracyjne, adaptacyjne i edukacyjne w szkole.
- Urszula Majcher-Legawiec, Oddział przygotowawczy w polskiej w szkole. Oddziały przygotowawcze są rekomendowaną przez MEiN formą organizacji pracy z dziećmi ukraińskimi. Polecamy publikację wydaną przez Fundacja Wspierania Kultury i Języka Polskiego im. Mikołaja Reja.
- Urszula Majcher-Legawiec: To ma sens. Asystentura międzykulturowa w wielokulturowym środowisku edukacyjnym.Publikacja powstała w ramach projektu „Asystenci Międzykulturowi – ASY W SZKOLE. Akademia Asystentów Międzykulturowych” realizowanego przez Fundację Wspierania Kultury i Języka Polskiego im. Mikołaja Reja i współfinansowanego ze środków Miasta Krakowa
- Szkolny System Integracji. Został stworzony z myślą o społecznościach szkolnych, w których uczą się dzieci cudzoziemskie lub w których mogą się pojawić. Jego celem jest ułatwienie pracy w sytuacji, w której w szkole uczą się osoby zróżnicowane pod względem pochodzenia — w szczególności w jej początkowej fazie. Szkolny System Integracji to zestaw gotowych narzędzi oraz pomysłów do wykorzystania. System został podzielony na etapy, zgodnie z chronologią roku szkolnego. System opracowany został przez Fundację EMIC 2017
- Pomagamy polskim szkołom znaleźć ukraińskich nauczycieli – grupa FB prowadzona przez OSKKO
- Klasy przygotowawcze i uczniowie z Ukrainy – oddolna grupa wsparcia dyrektorów i nauczycieli wspierająca się w tworzeniu oddziałów przygotowawczych.
Edukacja - dostosowania, ramowe programy, zasoby przedmiotowe
Ważnym wyzwaniem, z jakim zmierzą się polskie szkoły będzie nauka języka polskiego przybywających z Ukrainy dzieci i nastolatków. w ostatnich latach powstało sporo pomocy dydaktycznych w tym zakresie.
- M. Pamuła-Behrens, M. Szymańska, Adaptacja ramowego programu nauki języka polskiego dla potrzeb przygotowania Programu nauczania języka polskiego jako drugiego dla oddziałów przygotowawczych w szkołach podstawowych, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie 2019.
- M. Pamuła-Behrens, M. Szymańska, Program nauczania języka polskiego jako drugiego dla oddziałów przygotowawczych w szkole podstawowej (poziom A2), Fundacja im. Mikołaja Reja 2019.
- M. Pamuła-Behrens, M. Szymańska, W polskiej szkole. Materiały do pracy z uczniami z doświadczeniem migracji, Fundacja im. Mikołaja Reja 2017. Publikacja podpowiada, jak zorganizować proces uczenia się języka edukacji szkolnej w polskiej szkole.
Edukacja wielokulturowa zakłada współpracę wszystkich nauczycieli, nie tylko języka polskiego. Wybrane wskazówki, dot. np. nauczania matematyki mogą być pomocne w pracy na innych zajęciach. Ważny jest też aspekt kulturowy, integracyjny – prezentujemy zestawy do wykorzystania także na świetlicy czy godzinach wychowawczych.
- Ukraińscy uczniowie w naszej klasie – poradniki dla nauczycieli. Na stronie Szkoły Edukacji znajdują się poradniki z zakresu: języka ojczystego, matematyki, historii, biologii z przyrodą (będzie gotowy do końca dnia), pracy wychowawczej. Znajdziecie w nich: analizę podstawy programowej danego przedmiotu w Ukrainie, przykładowe zadania dla uczniów niemówiących po polsku lub znających podstawy naszego języka, przykładowe zadania i działania integracyjne, materiały dydaktyczne, wskazówki dla zespołów przedmiotowych.
- M. Pamuła-Behrens, M. Szymańska, Metodyka nauczania języka edukacji szkolnej uczniów z doświadczeniem migracji. Metoda JES-PL – matematyka, Fundacja im. Mikołaja Reja 2019. Celem niniejszej publikacji jest wsparcie nauczycieli w procesie uczenia uczniów i uczennic z doświadczeniem migracji języka edukacji szkolnej na zajęciach matematyki.
Wielokulturowa szkoła
W ciągu ostatnich lat w wielu konkretnych szkołach (przy wsparciu organizacji zajmujących się tematykę wielokulturowości, uchodźczą i migracyjną), także na poziomie organów prowadzących wypracowano spójne rozwiązania i dobre praktyki.
Poniższe publikacje prezentują całościowe podejście do budowania edukacji wielokulturowej w szkole. Powstały kilka lat temu, ale opisywany wtedy sposób myślenia o włączaniu dzieci, planowaniu pracy szkoły i przygotowaniu kadry jest wciąż aktualny. Znajdują się w nich praktyczne wskazówki na temat tego, w jaki sposób szkolna kadra pedagogiczna może współpracować ze sobą na rzecz wsparcia ucznia/uczennicy z doświadczeniem migracyjnym i budowania integracji w wielokulturowej społeczności szkolnej.
- Pakiet. Jak rozmawiać o wielokulturowości, Centrum Edukacji Obywatelskiej 2018. Zestaw pięciu materiałów metodycznych, w których znajdują się praktyczne wskazówki na temat tego, w jaki sposób szkolna kadra pedagogiczna może współpracować ze sobą na rzecz wsparcia ucznia/uczennicy z doświadczeniem migracyjnym i budowania integracji w wielokulturowej społeczności szkolnej.
- K. Białek, Międzykulturowość w szkole. Poradnik dla nauczycieli i specjalistów, Ośrodek Rozwoju Edukacji 2015. Autorki starają się odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób nauczyciel może sobie radzić i co może mu pomóc w pracy ze zróżnicowaną kulturowo grupą uczniów. Opracowanie kończą rekomendacje na temat kształtowania wielokulturowej polityki szkoły, przygotowane na podstawie dostępnej literatury.
- Checklista dla szkół wielokulturowych, Fundacja na rzecz Różnorodności Społecznej 2015. Lista obejmująca różne obszary funkcjonowania szkoły, przeznaczona dla szkół, do których uczęszczają lub będą uczęszczać dzieci z doświadczeniem migracji, której celem jest pomóc w prowadzeniu współpracy i organizacji pracy szkoły w taki sposób, aby wspierać integrację oraz umożliwić jak najlepszą edukację wszystkim uczennicom i uczniom.
Wsparcie dla nauczyciela
- Ukraińska szkoła uruchomiona przez Ukraińskie Ministerstwo Edukacji. Szkoły w Ukrainie pracują w trybie zdalnym
- Na stronie internetowej Ministerstwa Oświaty i Nauki Ukrainy oraz Instytutu Modernizacji Treści Edukacyjnych dostępne są elektroniczne wersje podręczników ukraińskich (pliki PDF) do wszystkich klas (I–XI) oraz inne materiały dydaktyczne, w tym słowniki (również ukraińsko-polski).
