Artykuł
Coaching grupowy to metoda wzajemnej pomocy nauczycieli wywodząca się z koncepcji grupy Balinta. Polega ona na tym, że grupa pracowników szkoły, bez pomocy kogoś z zewnątrz, przestrzegając pewnych kroków, omawia wniesiony przez kogoś problem i sugeruje tej osobie pewne rozwiązania, które mogą być pomocne dla rozwiązania tej sytuacji.
Wyobraźmy sobie na przykład wychowawczynię klasy, która ma problem z zachowaniem grupki uczennic ze swojej klasy, po kilku próbach interwencji czuje się bezradna i postanowiła użyć metody coachingu zbiorowego dla znalezienie jakiegoś efektywnego sposobu działania. Zbiera sobie wtedy grupę przyjaciół ( nie mniej niż 5, nie więcej niż 9 osób), osób, które ceni i ma do nich zaufanie ( nie muszą wcale uczyć w jej klasie), prosi jedną z tych osób o prowadzenie (facylitację ) tego spotkania, i kiedy usiądą już w kręgu, zaczyna opowiadać o swoim problemie. Ma na to 5 minut, mówi najważniejsze rzeczy o sytuacji związanej z tą grupką dziewczyn, które przychodzą jej do głowy. Pozostałe osoby uważnie słuchają tego, co mówi ich koleżanka, mogą sobie notować, ale na razie nic nie mówią.
Po upływie 5 minut ( mierzenie czasu to jedno z zadań facylitatora) następuje zmiana – osoba, która „wniosła problem” milczy, a rozmawiają ze sobą pozostałe osoby. Mówią o tym, co jest dla nich najważniejsze w tym co usłyszały, na czym polega ich zdaniem problem, jak rozumieją tę sytuację, co jeszcze chcieliby wiedzieć o jej różnych aspektach. Ta rozmowa trwa kolejne 5 minut. Potem znowu następuje zmiana, milczą osoby zaproszone a mówi osoba, która wniosła swój problem. Odpowiada na zadane pytania, dopowiada rzeczy, których wcześniej nie mówiła, prostuje niejasności. Ważne, żeby nie tłumaczyła się ze swojego działania, tylko wyjaśniała. Trwa to kolejne pięć minut.
Po nich następuje 5 minutowa faza, w której zaproszeni uczestnicy generują sposoby rozwiązań. Ich zadaniem jest powiedzenie o tym, jakie rozwiązania przychodzą im do głowy albo w jaki sposób zachowali by się, gdyby byli wychowawcami tej klasy. Nie dyskutują nawzajem o swoich pomysłach, każde z nich mówi o tym, co by zrobiło i czasem wyjaśnia, czemu tak. Osoba, będąc gospodarzem tego spotkania milczy i uważnie słucha. Po 5 minutach następuje ostatnia faza coachingu grupowego – osoba wnosząca problem mówi o rozwiązaniach, które w tym momencie wydają jej się najbliższe. Nie musi wyjaśniać czemu ani tłumaczyć, dlaczego nie wybrała innych rozwiązań. Po prostu mówi o swoich rozwiązaniach ( czasem mogą być tylko zainspirowane tym, co proponowali uczestnicy) i od jakich działań zacznie. Teraz następuje już koniec – osoba wnosząca problem dziękuje za pomoc, facylitator za udział w spotkaniu i przestrzeganie zasad. Zajmujemy się potem czym innym.
Ta formuła trwa 25 minut, pozwala na w miarę zdyscyplinowane generowanie pomysłów i poprzez swoją strukturę jest efektywna. Dzięki jasnym zasadom, ograniczeniom czasowym i koncentracji na rozwiązaniu nie jest przegadana ani oceniająca. Możemy używać jej przy rozwiązywaniu problemów wychowawczych, zarówno grupowych jak i indywidualnych, sytuacji związanych z relacjami z rodzicami , ale także spraw dotyczących procesu nauczania. Często także te osoby, których sytuacja nie jest omawiana uczą się dużo, analizując głosy innych i słuchając proponowanych rozwiązań.
Ne jest także, żeby przed rozpoczęciem spotkania umówić się na kilka zasad: poufność, nieocenianie osób i ich pomysłów, nie przerywanie swoich wypowiedzi i trzymanie się rygoru czasowego. Różne odmiany tej metody są stosowane na całym świecie, w medycynie, oświacie, pomocy społecznej i psychoterapii.
Podsumowując strukturę spotkania:
Kroki w coachingu grupowym:
KROK 1. ok. 5 min – Osoba „wnosząca problem”, gospodarz spotkania opowiada o sytuacji problemowej, osoby pomagajace nic nie mówią.
KROK 2. 5 min – Osoby pomagające rozmawiają między sobą o tym, co usłyszeli. Parafrazują to, co usłyszeli od rozmówcy. Mogą zadawać sobie nawzajem pytania, aby wyjaśnić niejasności. Mogą także kłaść nacisk na to, co ich zdaniem jest najbardziej istotne w opowieści. Dyskutują o tym jakie usłyszeli uczucia i potrzeby w tym co mówił gospodarz spotkania ( który milczy) milczy. Ważne – zachowujemy tutaj zasadę „akwarium”. Rozmawiają ze sobą tak, jakby gospodarza spotkania nie było z nimi – mówią o nim na przykład w 3. osobie. On jedynie słucha!
KROK 3. 5 min – Osoba wnosząca problem wyjaśnia niejasności, koryguje niewłaściwe zrozumienie „problemu” przez osoby pomagające i klaryfikuje swoje potrzeb i uczucia.
KROK 4. 5 min – Osoby pomagające proponują różne rozwiązania problemu, dyskutują między sobą, Gospodarz spotkania się tylko przysłuchuje. Osoby pomagające wykorzystują mocne strony gospodarza, wzmacniając go.
KROK 5. 5 min – Osoba wnosząca problem omawia, co usłyszała, podejmuje decyzję wypróbowania jednego z rozwiązań i planuje swoje kolejne działania. Inni mogą na koniec, zadać pytania dotyczące realizacji np.: Kiedy to zrobisz? Kto może Ci pomóc w realizacji tych działań? Komu powiesz o swoim sukcesie? itp.
W coachingu koleżeńskim warto pamiętać o:
- Współpraca w coachingu opiera się na zaufaniu i dyskrecji. Usłyszane informacje zachowujemy dla siebie.
- Zachowujemy rytm kroków i przestrzegamy czasu.
- „Trzymamy się” tematu
- Rolą coacha polega na pomocy PP w dojściu do rozwiązania, a nie dyktowanie mu rozwiązania. Coach nie narzuca swojego zdania.
- W coachingu grupowym coache współpracują ze sobą, nie konkurują i nie rywalizują ze sobą.
- Coaching jest metodą opartą na partnerstwie. Coach nawet jeśli ma większe doświadczenie niż pozostali uczestnicy, to nie pełni roli eksperta.
- Jeśli w czasie trwania kroku zapada cisza, to należy ją wytrzymać, aby osoba, która jest gospodarzem kroku, mogła po zastanowieniu coś jeszcze dodać.
- Jeśli mija 5 minut kroku, a osoba nie skończyła mówić, prowadzący pozwala jej dokończyć zdanie, ale nikt inny nic już nie dopowiada.
Materiał opracowano w ramach programu “Szkoła ucząca się”.
Autor: Tomasz Kołodziejczyk
