Model rozwijania kompetencji
Kompetencji nie da się wykształcić teoretycznie. Kompetencja nie istnieje bez samodzielnego i autonomicznego działania ucznia w rzeczywistej sytuacji. Koncentracja na samodzielności i praktyce powoduje, że warunkiem koniecznym dla myślenia o rozwoju kompetencji jest odejście od tradycyjnego – transmisyjnego czy bankowego – modelu edukacji. To uczniowie muszą być samodzielnym podmiotem w procesie uczenia się.
Kompetencji nie da się skutecznie rozwijać w sposób incydentalny i nieświadomy. Jeśli proces kształcenia kompetencji ma być skuteczny, musi być prowadzony w sposób świadomy i systematyczny.
Na proces systematycznego rozwoju kompetencji składają się:
- dogłębne zrozumienie charakteru rozwijanych kompetencji,
- stworzenie w klasie klimatu sprzyjającego ich rozwijaniu,
- świadomy dobór metod nauczania,
- budowanie zaangażowania uczniów.
W świadomym i systematycznym podchodzeniu do rozwijania kompetencji uczniów pomóc może model przedstawiający czteroelementowy proces rozwijania kompetencji opracowany przez Billa Lucasa i Ellen Spencer.
Wykres 1. Czteroelementowy proces rozwijania kompetencji. Źródło: B. Lucas, E. Spencer, Developing Tenacity. Teaching learners how to persevere in the face of difficulties, Crown House Publishing Limited, s. 10.
Autorzy zwracają w nim uwagę na kilka elementów kluczowych, bez których nie może być mowy o skutecznym rozwijaniu kompetencji uczniów:
- musimy dobrze poznać i zrozumieć charakterystykę kompetencji, którą chcemy rozwijać (np. zidentyfikowanie przejawów kompetencji, które chcemy u uczniów zaobserwować),
- stworzenie w klasie klimatu sprzyjającego nabywaniu przez uczniów kompetencji (np. zmiana kultury błędu),
- świadomy dobór metod nauczania i oceniania do poszczególnych etapów rozwoju kompetencji (zarówno metod podających, jak i aktywizujących),
- zaangażowanie uczniów w proces uczenia się kompetencji (bez zaangażowania ucznia i jego praktyki nie da się bowiem rozwijać kompetencji).