Rozwijanie kompetencji

Na realizację projektów edukacyjnych składa się wiele sytuacji uczących, dzięki którym uczniowie mają szansę rozwijać każdą z wiązek kompetencji proinnowacyjnych. 

Rozwiązywanie problemów

Praca z problemem badawczym kształtuje umiejętności wyodrębnienia jego struktury, analizy kontekstów, doboru strategii postępowania. Uczy także umiejętności operacjonalizacji i kadrowania. Przygotowując swoje badania uczniowie starają się bowiem definiować pojęcia, dobierają wskaźniki i zmienne, decydują o wyborze strategii badawczych. Sięgają też po narzędzia ułatwiające jego rozumienie. Są nimi analogie, wizualizacje, czy metafory. Praca z hipotezami uczy zaś refleksyjności, sprzyja powstrzymywaniu się od pochopnych opinii i działań, przyczynia się również do powstawania pomysłów. Poszukiwanie możliwych ścieżek rozwiązania problemu badawczego sprawia, że uczniowie generują kolejne pomysły i dostrzegają szanse nowych rozwiązań. Uczą się też pokonywania trudności. Projekt społeczny umożliwia przyjrzenie się problemom szerszym, bardziej realnym, uwzględniającym relacje z innymi ludźmi. 

Samodzielność myślenia

Kompetencję samodzielność myślenia kształtują ją  sytuacje, w których uczniowie są zaangażowani w poszukiwanie odpowiedzi na ciekawe poznawczo – z ich perspektywy – pytania. Uruchamianie ciekawości poznawczej to jedno z najważniejszych założeń projektów edukacyjnych. Starając się dogłębnie zrozumieć poznawane zjawiska, uczniowie formułują i weryfikują różne hipotezy, co sprzyja rozwijaniu myślenia dywergencyjnego, czyli umiejętności zauważania różnych możliwych rozwiązań danego problemu, a także – odkrywaniu nowych możliwości. Takie podejście kształtuje też postawę nonkonformizmu poznawczego, wyrabiając nawyk wyszukiwania informacji w różnych źródłach oraz weryfikowania ich pod kątem prawdziwości, rzetelności czy użyteczności w określonej sytuacji. Praca z danymi w kontekście stawianych hipotez rozwija z jednej strony umiejętności zarządzania informacją, a z drugiej – sprawność wyciągania wniosków. 

Zarządzanie sobą

Realizacja projektu uczniowskiego uczy świadomego i refleksyjnego kierowania swoim rozwojem, a także własnymi działaniami. Projekty w porównaniu z wieloma innymi aktywnościami uczniów w szkole to przedsięwzięcia złożone, realizowane w ciągu kilku tygodni lub – co najmniej – kilku dni. Rozwijają więc postawę wytrwałości w działaniu, pozwalają też uczniom doświadczyć tego, że ewentualna nagroda (gratyfikacja) nie pojawia się od razu. Poszukiwanie możliwych sposobów rozwiązania danego problemu, testowanie ich sprzyja kształtowaniu umiejętności uczenia się, wyposaża bowiem uczniów w coraz to nowe strategie rozumowania i działania w sytuacjach problemowych. Projekty to także przestrzeń do rozwijania własnych zainteresowań i pasji. 

Współpraca

Wspólne planowanie, a następnie realizacja zaplanowanych zadań wymaga od uczniów wypracowania i stosowania ustalonych zasad komunikacji. Praca nad formułowaniem i weryfikowaniem stawianych hipotez rozwija z kolei sprawności związane z tworzeniem przestrzeni do wypowiedzi dla każdego członka zespołu, aktywnym słuchaniem, przekonywaniem do własnych racji czy szacunkiem dla opinii innych. To także praca nad wzajemnym udzielaniem informacji zwrotnej. Ważne jest także doświadczenie indywidualnej odpowiedzialności z jednej strony za efekty pracy zespołowej, z drugiej zaś – za jakość wzajemnej współpracy. Chodzi tu o dostrzeganie perspektywy innych członków zespołu oraz dążenie do kompromisu. Praca projektowa wymaga też od uczniów podjęcia się określonej roli w zespole, a więc, między innymi, refleksji na temat własnych mocnych stron. Kluczowym doświadczeniem jest również dążenie do osiągania synergii w realizacji wspólnego celu, a więc docenianie i wspieranie wysiłku innych, umiejętność zwrócenia się o pomoc, wykorzystywanie mocnych stron członków zespołu, czy wzajemne uczenie się od siebie.

Liderstwo

Pracując projektowo uczniowie doświadczają tego, czym jest współpraca, a to przecież fundament postaw liderskich. Postawę tę rozwijają poprzez wychodzenie z inicjatywami dotyczącymi własnych działań, ale także propozycji aktywności zespołu. Praca projektowa w grupie koleżanek i kolegów sprzyja też podejmowaniu ryzyka i odwadze w prezentowaniu własnych opinii, szczególnie wtedy, gdy są one inne niż stanowisko zespołu. Na liderstwo składa się też gotowość do odpowiedzialnego podejmowania decyzji i reagowania, gdy okażą się one nietrafne. Projekt badawczy takich sytuacji dostarcza wiele, szczególnie wtedy, gdy uczniowie pracują nad weryfikacją stawianych hipotez. Z tym aspektem liderstwa wiążą się również sprawności związane z zarządzaniem zmianą, a więc dostosowywaniem wcześniejszych planów do zmieniających się okoliczności, wykorzystywaniem nowych szans, mobilizowaniem zasobów ad hoc czy też improwizowaniem. Z naszych doświadczeń wynika, że takie sytuacje mają miejsce niemal na każdym etapie pracy projektowej.