Tworzenie zadań przedmiotowych
W celu podniesienia efektywności nauczania i uczenia się, warto w planowaniu zadań edukacyjnych wziąć pod uwagę następujące kwestie:
- spójność zadania edukacyjnego z podstawą programową,
- kształcone, dzięki zadaniu edukacyjnemu, kompetencje kluczowe,
- spójność zadania edukacyjnego z celem i kryteriami lekcji – czy zadanie umożliwia osiągnięcie celu i nie wykracza poza jego ramy,
- poziom poznawczy zadania (powinno być dla ucznia wyzwaniem i motywować do działania, a jednocześnie nie może przytłoczyć go stanowiąc zbyt wielką trudność),
- dostosowanie do zadania edukacyjnego sposobu monitorowania toku jego rozwiązywania oraz sposobu podsumowania lekcji, tak by pozwoliły wszystkim (nauczycielowi, każdemu uczniowi) określić stopień osiągnięcia celu.
W planowaniu zadania edukacyjnego pomocne mogą być pytania:
- Co uczniowie wiedzą już na dany temat?
- Czego uczniowie mają się nauczyć?
- Jak zadanie łączy się z celem lekcji?
- Jak będzie brzmiało zrozumiałe dla uczniów polecenie do zadania?
- Jaka wiedza i umiejętności będą uczniom potrzebne do rozwiązania zadania?
- Co w trakcie wykonywania zadania wykonuje uczeń sam, a co wspólnie w grupie?
- Jak długo ma trwać wykonanie zadania?
- Jak uruchomisz refleksję ucznia o tym, czego się nauczył wykonując to zadanie?
- W jaki sposób będziemy sprawdzać realizację kryteriów lekcji/zadania? Skąd uczniowie będą wiedzieć, że osiągnęli sukces w poprawnym wykonaniu zadania?
- W jaki sposób będziemy podsumowywać efekty kształcenia uczniów (realizację kryteriów lekcji/zadania)?
Jakość zadania można zweryfikować sprawdzając czy:
- zadanie uczy umiejętności kluczowej,
- prowadzi do osiągnięcia celu lekcji,
- jest wyzwaniem dla ucznia,
- angażuje ucznia w rozwiązanie,
- pozwala na samodzielność dochodzenia do rozwiązania,
- umożliwia uczniom pracę zespołową,
- pozwala nauczyć się czegoś nowego, nie jest jedynie sprawdzeniem wiedzy,
- uruchamia proces prowadzący do osiągania złożonych umiejętności,
- jest możliwe do wykonania przez ucznia,
- pozwala łączyć to co uczeń już wie, z tym czego ma się nauczyć, jego treść i polecenie są zrozumiałe dla uczniów,
- ma określone kryteria poprawnego wykonania.
Nie każde zadanie musi spełnić wszystkie te cechy, warto mieć je jednak na uwadze, kiedy redagujemy zadanie edukacyjne do lekcji.
Kompetencje kluczowe w zadaniach przedmiotowych
Podstawowym aktem prawnym, w którym zdefiniowano kluczowe kompetencje w uczeniu się przez całe życie jest „Zalecenie w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie” Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z 18 grudnia 2006 roku, znowelizowane 22 maja 2018 roku.
Celem kształcenia kompetencji kluczowych jest wyrównanie szans i możliwości każdego z obywateli UE. Uznano, że największy wpływ na sytuację osób na rynku pracy mają następujące kompetencje kluczowe:
- Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
- Kompetencje w zakresie wielojęzyczności.
- Kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
- Kompetencje cyfrowe.
- Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie uczenia się.
- Kompetencje obywatelskie.
- Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Kompetencje kluczowe są ze swej natury międzyprzedmiotowe, a zatem można je uwzględniać we wszystkich przedmiotach i zajęciach szkolnych. W kontekście wychowania przedszkolnego taki proces jest oczywisty, ale staje się mniej oczywisty od momentu uczenia się uczniów w systemie podziału na przedmioty.
Każda z kompetencji kluczowych w naturalny sposób kojarzy się z niektórymi przedmiotami, np. kompetencje obywatelskie z wiedzą o społeczeństwie, kompetencje cyfrowe z nauczaniem informatyki, czy kompetencje w zakresie wielojęzyczności z językami obcymi. Jednocześnie trudno zaprzeczyć, że np. kompetencje obywatelskie kształcone są w wielu sytuacjach zaistniałych na różnych przedmiotach i wydarzeniach pozalekcyjnych i pozaszkolnych. Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji nie będziemy jednoznacznie przypisywać nauce języka polskiego, a kompetencje w zakresie przedsiębiorczości opierające się na kreatywności, krytycznym myśleniu i rozwiązywaniu problemów, podejmowaniu inicjatywy, wytrwałości oraz na zdolności do wspólnego działania nie będą tylko domeną przedmiotu przedsiębiorczość.
Dlatego planując zadanie edukacyjne nauczyciel powinien w sposób świadomy i celowy uwzględnić kształcenie kompetencji, na których szczególnie mu zależy.