Definicja
Co to jest ocenianie kształtujące?
Ocenianie kształtujące jest związane z podejściem do drugiego człowieka w edukacji, dzięki któremu każdy nasz uczeń i każda nasza uczennica zostaje dostrzeżony/a i doceniony/a.
Uczniowie otrzymują wsparcie w swoim procesie uczenia się, a nauczyciele wiedzą, jak tego tego wsparcia skutecznie udzielać.
Taka definicja oceniania kształtującego może być zaskakująca. Większość nauczycieli kojarzy bowiem OK z narzędziami takimi jak: metodniki, światła, patyczki, kostki metodyczne, klepsydra, OK zeszyt, niepodnoszenie rąk, cele i nacobezu, pytania kluczowe, informacja zwrotna, samoocena i ocena koleżeńska itp.
Warto jednak pamiętać, że są to jedynie narzędzia. Ich stosowanie przynosi efekt, tylko wtedy, gdy powiążemy je z naszą osobistą postawą i sposobem budowania relacji z drugim człowiekiem.
Myląca nazwa
Ocenianie kształtujące to kłopotliwa nazwa – nacisk jest w niej położony właśnie na ocenianie.
Tymczasem ocenianie kształtujące to wsparcie i towarzyszenie w uczeniu się uczniów. W języku angielskim mówimy o formative assessment, czyli o kształtującym szacowaniu, diagnozowaniu, wartościowaniu. Oznacza to, że to uczeń przy wsparciu nauczyciela zastanawia się nad wykonanym przez siebie zadaniem i ustala, jakie dalsze kroki może podjąć, by je udoskonalić. Nauczyciel dostrzega ucznia oraz to, na jakim etapie rozwoju się znajduje oraz jakimi możliwościami dysponuje.
Ocenianie kształtujące to wszelkie strategie, które uczniowi pomagają się uczyć, a nauczycielowi pokazują, jak ma wspierać ucznia w jego nauce.
Gdzie są oceny?
Ocenianie kształtujące bywa traktowane jako namowa do rezygnacji z ocen wyrażonych stopniem. Tymczasem w ocenianiu kształtującym chodzi przede wszystkim o wyraźne rozdzielenie ocen kształtujących i sumujących, tak by uczeń mógł się skupić w pełni na informacji zwrotnej przekazywanej przez nauczyciela.
Ocenianie kształtujące to:
Podstawą oceniania kształtującego jest dialog ucznia z nauczycielem, zbudowany na zaufaniu, bezpieczeństwie i wspierającej relacji. To te warunki decydują o efektywności nauki.
Nauczyciel, który stosuje ocenianie kształtujące, traktuje swoich uczniów podmiotowo. Odnosi się do nich z szacunkiem do ich wyborów oraz próbuje je zrozumieć. Akceptuje uczniowską autonomię oraz wzmacnia w młodych ludziach samoświadomość i poczucie sprawstwa. Zachęca uczniów, by zobaczyli, że ich działania mogą przynieść efekty.
Odbywa się to w atmosferze zrozumienia dla indywidualnych potrzeb i doceniania potencjału uczącego się, przy dużej akceptacji i przestrzeni do popełniania błędów. Uczeń wie, że jego działania nie wiążą się z karami, dlatego odważnie eksperymentuje i nie boi się podejmować nowych wyzwań.
Błąd w ocenianiu kształtującym traktowany jest jako szansa rozwoju, a nie problem.
Hasło sformułowane przez Danutę Sternę, pionierkę wprowadzania oceniania kształtującego do polskich szkół: PPP – powoli, podlewać, pomagać, zachęca do tego, by ocenianie kształtujące wprowadzać bez pośpiechu, małymi krokami i z uważnością na potrzeby i możliwości ucznia, ale także gotowość samego nauczyciela czy szkoły.
Wazne jest, by obserwować, jak sprawdzają się w pracy z uczniami poszczególne startegie czy rozwiązania.
